Onze regering wil gaan experimenteren met wietteelt om onze coffeeshops eindelijk legaal hun inkopen te kunnen laten doen. Het doel is om de cannabis voor coffeeshops op een verantwoorde manier te laten telen, te testen en te voorzien van adequate productinformatie. De overheid zegt dit vooral te willen doen ter bevordering van de Volksgezondheid en Veiligheid, en dan vooral het terugdringen van de illegale cannabismarkt. Een nobel streven wat ons betreft!
Tijdens onze deelname op 9 mei aan één van de acht rondetafelgesprekken van de adviescommissie, onder leiding van André Knottnerus, hebben wij nog een aantal V’s toegevoegd aan de twee van de regering. Naast een schriftelijke en onderbouwde zienswijze die wij hebben ingediend delen wij graag in grote lijnen onze mondelinge bijdrage van deze dag met jullie.
VERTROUWEN: Een van de belangrijkste, zo niet dé belangrijkste factor bij het slagen van enig experiment is het vertrouwen van de cannabis consument. De burger heeft in het algemeen weinig vertrouwen meer in de politiek en de overheid. Bij de gestigmatiseerde en inmiddels gecriminaliseerde cannabisconsument is dit een extra gevoelig punt! Het krankzinnige beleid van de afgelopen 10 jaar hebben daar geen goed aan gedaan. Vooral de fratsen van oud Minister Ivo Opstelten zijn daar een bedroevend voorbeeld van. Hoe een conservatief politiek onderbuikgevoel tot grote schade kan leiden… De illegale markt is toegenomen en het vertrouwen in coffeeshops en in ons gedoogbeleid is ver beneden peil. De cannabisconsument voelt zich tegenwoordig als opgejaagd wild wat koste wat kost uitgeroeid moet worden. Als klap op de vuurpijl is de ‘drugsgebruiker’ tegenwoordig de schuldige van de criminaliteit in ons land. Justitie lijkt het spoor nu totaal bijster te zijn. De Nederlandse cannabiscultuur gaat ver terug en is al decennia lang diepgeworteld in onze samenleving. Deze cannabiscultuur van coffeeshops, thuistelers, patiënten en allerhande consumenten is heel gecompliceerd en altijd onderhevig geweest aan trends en verschuivingen door binnenlandse of buitenlandse invloeden. Internet en de legalisering in steeds meer landen in de wereld hebben de moderne consument nieuwsgierig maar ook kundig en kritisch gemaakt. Onderzoek naar gedragingen en wensen van de consument is in Nederland nog niet voldoende gedaan om precies aan te geven wie nou exact die cannabis consument is en wat hij wil. Maar dat er op dit moment grote verschuivingen in die wensen van moderne cannabisconsumenten zijn is duidelijk. De toenemende politieke repressie op cannabis sinds begin jaren negentig hebben geen goed gedaan aan het vertrouwen van de burgers en de cannabiscultuur in de overheid. De prijzen verdubbelden en de kwaliteit en continuïteit van het in de coffeeshops aangeboden product is onstabiel door steeds strengere wetgeving en de jacht op het plantje. Door de huidige wetgevingen en algemene maatregelen is de positieve invloed van coffeeshops op de kwekers en thuistelers tot bijna nihil teruggebracht. De synergie tussen de klant, de coffeeshop en de teler is dus nagenoeg verloren gegaan. Het gevolg hiervan is onvrede bij consumenten en het uitwijken naar illegale alternatieven. Maar het is nog niet te laat, er is nog genoeg te winnen als het om vertrouwen gaat. Een groot deel van de cannabisconsument geeft in onderzoek van onder andere GrassPoll aan de coffeeshop als belangrijk aankoop- en informatiepunt te zien voor cannabis. Het algemene vertrouwen in cannabisinformatie van de overheid en het idee van zogenaamde ‘Staatswiet’ blijkt zeer laag te zijn.
VARIATIE: Vraag en aanbod bepalen al vanaf het begin van het gedoogbeleid welke producten er op de menukaart van de coffeeshop staan. Dit menu is in de loop der jaren steeds verder uitgebreid met allerlei soorten, smaken, vormen en sterkteverschillen. Binnenlandse- en vooral buitenlandse hasj maken daar een groot onderdeel van uit. Een maximum van 15% aan het THC gehalte is vooral een uitspraak van politieke tegenstanders en is niet gebaseerd op enig wetenschappelijk bewijs, en dus ook ondenkbaar in een nieuw beleid. Klanten geven aan wat zij prettig vinden en of bepaalde soorten voor hun specifieke lichamelijke klachten of wensen zijn bedoeld. Is het bij de ene coffeeshop niet verkrijgbaar dan heeft een andere shop in bijvoorbeeld een andere stad wellicht een welkom alternatief. Een bewegende markt met een gevarieerd aanbod is van cruciaal belang bij het tegemoet komen van de cannabis consument. Dit zal dus bij een wietproef moeten worden nagebootst willen we tot een succesvol beleid komen voor de toekomst. Stichting CannaWijzer heeft in de afgelopen 3 jaar een digitaal community-platform ontwikkeld wat dit jaar online gaat om de wensen, de gedragingen en de feedback van de consument tijdens en na de experimenten te vertalen in informatie. Met deze openbare informatie kan de community dan zelf sturing geven aan een transparante keten van cannabisproducten. Het volledige spectrum aan cannabisproducten zoals edibles, extracten en bijvoorbeeld wietolie is een pré voor succesvol cannabisbeleid. Prijzen dienen bepaald te worden door de markt en mogen niet duurder worden door regulering of legalisering. Een sterke prijsdaling zou eerder wenselijk zijn. De prijs van cannabis is in grote mate bepalend voor de keuze van de consument naast de soort en de (zuivere) kwaliteit van het product.
VOORLICHTING: Er wordt in de plannen van dit kabinet gesproken over ontmoediging van cannabisgebruik. Wij pleiten echter voor het in goede banen leiden van cannabisgebruik. Zoals eerder gezegd hebben we al tientallen jaren een cannabiscultuur onder alle lagen van de bevolking met ieder zijn of haar motivatie om cannabis te gebruiken. De cannabismarkt is een volwassen markt met relatief weinig gezondheidsincidenten of andere excessen. Het grootste gedeelte van deze volwassen consumenten kunnen zonder problemen cannabis nuttigen en inpassen in hun leven. Allen zijn echter op zoek naar een betrouwbaar en gevarieerd product met de juiste bijsluiter. Wij zijn ons als organisatie bewust van de eventuele risico’s van cannabis en vinden het daarom des te belangrijker dat er goede informatie en voorlichting beschikbaar is. Als het om jongeren gaat is dit wat ons betreft vooral de taak van ouders, het onderwijs en de overheid. Coffeeshops zij de speciaalzaken voor volwassen burgers en moeten voldoende kennis hebben om hun bezoekers juist te informeren. Het grootste gedeelte van deze informatie over risico’s en de verschillende toepassingen en effecten van cannabis worden over het algemeen goed verzorgd in de moderne coffeeshops. De schakel van ‘gecertificeerde productinformatie’ is echter de laatste die in de totale coffeeshopketen nog moet worden toegevoegd. Een gecontroleerd geteeld cannabisproduct zal een grote bijdrage leveren aan informatie over cannabis en kan daarmee tegelijkertijd een ontmoedigend effect teweegbrengen in het algemeen. Volwassen kopers zijn in ieder geval beter op de hoogte van de risico’s en effecten van cannabis en kunnen daarmee een bewuste keuze maken bij de aanschaf van een specifiek product. Goed opgeleid personeel is wat CannaWijzer betreft een pre als het gaat om de cannabisproducten die verkocht worden in de toekomstige (deelnemende) coffeeshops. Nieuwe verkoopmethoden zoals afhaal-loketten en online-winkels zijn wat ons betreft ongewenst op dit moment. Dergelijke concepten druisen bovendien in tegen de doelstellingen van ons succesvolle Nederlandse coffeeshopbeleid zoals sociale interactie en controle op verkoop.
Wij stellen het zeer op prijs dat de coffeeshopsector voor een groot deel welwillend is om een kwaliteitsslag te maken als het om professionaliteit en goed gastheerschap gaat. Net als een slijterij, een tabakswinkel of een café zijn deze cannabiswinkels bij uitstek geschikt als speciaalzaken voor cannabis. Dat is precies het verschil wat coffeeshops kunnen en moeten maken ten opzichte van de illegale markt. Een voorbeeld van succesvol beleid is het Keurmerk voor coffeeshops in Haarlem waar wij als consumenten organisatie onderdeel van zijn. Vanuit dit concept is ook SVCK ontstaan, een stichting die zich sinds 2014 bezighoudt met het certificeren van coffeeshops en medewerkers van coffeeshops. Stichting Vakbekwaamheid Cannabis Keten is continu in ontwikkeling om nog beter in te spelen op een veranderende cannabissector en een gereguleerde achterdeur. Er is steeds meer behoefte bij klanten en consumenten tot eenduidige informatie en correcte verkoopethiek bij coffeeshops. Er is gelukkig steeds meer draagvlak bij coffeeshopbonden voor gecertificeerd personeel en het belang om consumenten correct te kunnen informeren. De cursussen van SVCK hebben vak gerelateerde inhoud die in eerste instantie bepaald is door de gemeente Haarlem en in de afgelopen 4 jaar is doorontwikkeld samen met de coffeeshopsector en professionele partners. Tot slot hebben wij tegenover de adviescommissie nog een aantal kanttekeningen geplaatst met betrekking tot de voorgestelde experimenten en het huidige beleid ten opzichte van bijvoorbeeld de zelfvoorzienende thuisteler.
Bezit en eigen teelt: Er is veel onduidelijkheid over het bezit van cannabis en van eigen planten. Daar waar het volgens het de Opiumwet 30 gram is, is een ‘gebruikershoeveelheid’ in gemeenten tegenwoordig nog maar 5 gram. Mensen worden voor meer dan 5 gram of minder dan 5 plantjes tegenwoordig al uit huis gezet en zelfs veroordeeld waardoor zij een strafblad hebben en overal op de zwarte lijst terechtkomen. Ook de nieuwe Wet Damocles is wat ons betreft een ondermijning van de democratie en van onze rechtsstaat! Het principe van de Trias Politica wordt hier totaal aan de kant geschoven! De Trias Politica is een theorie van onze staatsinrichting waarin de staat opgedeeld is in drie organen die elkaars functioneren bewaken. De wetgevende macht, de uitvoerende macht en als derde de rechterlijke macht. Een burgemeester is in het geval van de Wet Damocles vreemd genoeg alle drie tegelijk. Een burgemeester is tegenwoordig niet meer die burgervader die hij voor zijn burgers zou moeten zijn maar eerder een losgeslagen sheriff uit het wilde westen die zowel de wet voorschrijft, deze handhaaft en hierbij ook nog de straf uitdeelt in de vorm van een directe huisuitzetting of inbeslagnames. Er is hier dus totaal geen sprake meer van een eerlijk democratisch proces over schuld of onschuld…. de eerlijke cannabisconsument is vogelvrij.
Wij vragen deze adviescommissie hier ernstig rekening mee te houden. Ook het gegeven dat een ‘gebruikershoeveelheid’ cannabis, eventueel gekocht en duur betaald in de coffeeshop, zomaar in beslag kan worden genomen moet onder de loep worden genomen. Hoe straks bijvoorbeeld om te gaan met cannabis die volledig gereguleerd is en dus is aangeschaft bij door de overheid toegestane verkooppunten? Ook hier wijzen wij weer op het vertrouwen van de burger in relatie tot een succesvol wietexperiment en het terugdringen van de illegale markt.
De duur van het experiment is vastgesteld op zo’n 4 jaar? Waarom überhaupt een experiment als we al 40 jaar hebben geëxperimenteerd en zelfs cijfers en een bestaand systeem hebben die al bepaalde doelstellingen ondersteunen in ons drugsbeleid? Waarom niet direct gefaseerd beginnen met steeds meer coffeeshopgemeenten met een gefaseerde invoer van uiteindelijk alle welwillende coffeeshops? Op deze manier wordt het vertrouwen van de consument minimaal beïnvloed en kan zij langzaam wennen aan de nieuwe cannabismarkt. Er moet in het begin voldoende bestaand alternatief blijven naast de nieuwe soorten die via de experimenten en de aangewezen coffeeshops komen. Ook de menukaart kan beter gefaseerd worden gewijzigd en worden aangevuld met nieuwe gereguleerde producten in de deelnemende coffeeshops. Uiteraard is monitoring van een vernieuwd beleid noodzakelijk om tot een gesloten keten voor coffeeshops te komen en dat de cannabisconsument het vertrouwen krijgt om de illegale markt links te laten liggen. Een terugkeer van consumenten naar de illegale markt na 4 jaar is wat ons betreft ondenkbaar, contraproductief en fataal voor ons succesvolle drugsbeleid en het welzijn van burgers in het algemeen.
Al met al was dit rondetafelgesprek positief te noemen. De adviescommissie stond open voor alle informatie en opmerkingen. Er werd driftig geschreven en genoteerd, wat ons positief stemde over de nieuwsgierigheid en ijver van dit gezelschap. Wij wensen de adviescommissie veel wijsheid toe in de korte periode waarin zij deze ingewikkelde materie moeten leren kennen. Op 30 mei 2018 zal de commissie de eerste aanbevelingen bekend gaan maken. Stichting CannaWijzer kijkt uit naar het resultaat en naar de volgende fase van de wietexperimenten.
Ook het VOC nam deel aan dit rondetafelgesprek en heeft een leuk verslag gemaakt van deze middag.
